بررسی کارایی فنی، تخصیصی و اقتصادی نظام‌های بهره‌برداری خرد و دهقانی در روستاهای شهرستان میانه

خرده مالکی در روستا و پراکندگی قطعات اراضی یکی از عناصر ساختار سنتی کشاورزی در ایران است و بیشترین سهم را در تولیدات کشاورزی و اشتغال­زایی بر عهده دارد. این نظام عمدتاً واحدهای موسوم به خرد و دهقانی زیر 10 هکتار را در اکثر روستاها شامل که هر بهره­بردار معمولاً یک خانوار می­باشد. این الگوی بهره­برداری با داشتن ویژگی­هایی چون ضعف سازمانی و ساختاری، پائین بودن سطح سواد و دانش فنی، عدم استفاده بهینه از منابع تولید، بالا بودن هزینه­های تولید، و در نهایت غیراقتصادی بودن و عدم کارایی شناخته می­شود. در پژوهش حاضر به منظور محاسبه و تعیین سطح کارایی نظام بهره‌برداری خرد و دهقانی اطلاعات مربوط به سال 1393 جمع­آوری و از روش تحلیل پوششی داده‌ها استفاده شد. جامعه آماری این تحقیق 9600 نفر بهره‌بردار خرد و دهقانی زیر ده هکتار می­باشد که عمدتاً در روستاها بوده و با استفاده از روش نمونه­گیری چند مرحله­ای آزمودنی­ها حجم نمونه محاسبه شده 48 به دست آمد و در مجموع 60 پرسشنامه با دقت بالایی تکمیل گردید، نتایج بدست آمده از تحقیق نشان داد که میانگین کارایی فنی، تخصیصی و اقتصادی مزارع خرد و دهقانی مورد مطالعه روستاهای شهرستان میانه به ترتیب برابر با 03/60، 06/60، 02/34 می­باشد که بیانگر قابل افزایش بودن کارایی فنی، تخصیصی و اقتصادی به میزان 7/39 ، 4/39 و 8/65 درصد می­باشد. که نشان‌دهنده ضعف در دانش فنی موجود، مدیریت مزارع و عدم استفاده از مقیاس بهینه می­باشد. لذا لزوم افزایش دانش فنی جهت تخصیص بهینه منابع و همچنین بکارگیری مطلوب نهاده­ها لازم می­باشد.